Publikacje stanowią nie tylko podsumowanie konferencji na zakończenie konkursu, lecz również są zwieńczeniem edycji projektu.
Euro 2012 - w poszukiwaniu wartości
Podstawowym zadaniem projektu „Euro 2012 – w poszukiwaniu wartości” realizowanego przez Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego i Wydział Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii jest nie tyle poszukiwanie nowych, co przypomnienie tkwiących w sporcie wartości, często pomijanych lub zagłuszanych przez negatywne wydarzenia o wiele częściej prezentowane przez środki masowego przekazu.
Zwieńczeniem projektu jest niniejsza publikacja pt. „Euro 2012 – w poszukiwaniu wartości”, składająca się z trzech rozdziałów. Pierwszy rozdział prezentuje sport w ujęciu interdyscyplinarnym. H. Machoń w swoim artykule ukazuje sport jako wartość z perspektywy filozoficznej. D. Krok prezentuje sport jako wartość w psychologicznej perspektywie jakości życia. Z. Dziubiński przedstawia kwestię socjalizacji do sportu. J. Podzielny dokonuje zestawienia sportu i etosu chrześcijańskiego. J. Kochel wskazuje na ewangelizacyjny i wychowawczy wymiar sportu. B. Jurczyk kreśli zjawisko sportu z perspektywy teologii moralnej. Rozdział kończy opracowanie Z. Lubienieckiego, który czerpiąc z własnych doświadczeń pracy duszpasterskiej wśród sportowców, wydobywa wartości tkwiące w sporcie z perspektywy kapelana sportu.
Drugi rozdział związany jest z tzw. sportem pasywnym i ukazuje zjawisko sportu z perspektywy kibica. Tu znajdują się dwa opracowania. W pierwszym T. Bohdan stara się zaprezentować współczesnego kibica w optyce środków masowego przekazu, natomiast J. Wąsowicz pisze o kibicowaniu jako wartości w perspektywie aspołecznej i religijnej.
Trzeci rozdział książki nosi tytuł – Autoteliczny wymiar sportu. W nim zaprezentowano najpierw opracowanie D. Przybylskiego, który kreśli historię Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej, ze szczególnym uwzględnieniem miejsca reprezentacji Polski w tych rozgrywkach. Potem R. Stęporowski relacjonuje wspomniane spotkanie z piłkarzami – Jakubem Błaszczykowskim, Łukaszem Piszczkiem i Łukaszem Fabiańskim. Z kolei M. Sagan prezentuje treści ze spotkania z Jerzym Dudkiem.
Zakończeniem rozdziału jest opracowanie P. Dobrowolskiego, który wydobywa najważniejsze kwestie z dyskusji panelowej, która miała miejsce w ramach konferencji.
W zakończeniu książki znajduje się kilkanaście zdjęć prezentujących wspomniane wydarzenia związane z projektem „Euro 2012 – w poszukiwaniu wartości” oraz podziękowanie patronom i sponsorom, bez których niemożliwe byłoby zrealizowanie niniejszego przedsięwzięcia. Podziękowanie należy się tym wszystkim z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, Wydziału Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii Politechniki Opolskiej, Wydziału Katechetycznego Kurii Diecezjalnej w Opolu, Wyższego Międzydiecezjalnego Seminarium Duchownego w Opolu, Radia Plus w Opolu, którzy ze zrozumieniem i zaangażowaniem włączyli się w trud wydobycia wartości tkwiących w sporcie. Wśród patronów trzeba wymienić: Urząd Miasta Opola, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego oraz Opolski Związek Piłki Nożnej. Natomiast sponsorami projektu byli: Energetyka Cieplna Opolszczyzny, Sindbad, Citroen, Fadome, Gościniec pod Różą, Columbex, OTTO, Football World. Patronat medialny projektu obięły: Radio Plus i Radio Opole.
Spis treści
Aksologiczny wymiar sportu
Podsumowaniem całości projektu pt. „Olimpiada wiedzy i wartości w sporcie” jest niniejsza publikacja. W książce można odnaleźć poszukiwanie wartości w sporcie z perspektywy różnych nauk, takich jak: filozofia, etyka, teologia, teologia moralna, pedagogika, nauki społeczne czy patrologia. Autorzy, będąc specjalistami w wyżej wymienionych dziedzinach i równocześnie miłośnikami sportu, w swoich opracowaniach starają się ukazać pozytywne oblicze zjawiska sportu.
Jakby zasadniczym zadaniem „Olimpiady wiedzy i wartości w sporcie” było ukazanie wielorakich wartości tkwiących w sporcie. Sport jest dziś dla wielu bogiem, sacrum, religią. O wiele częściej mówi się dziś „sport to mord” zamiast „sport to zdrowie”. W literaturze przedmiotu spotykamy wiele stanowisk, z punktu widzenia których bilans pozytywów i negatywów w sporcie jest ujemny. Z. Krawczyk stwierdza, że współczesny sport wyczynowy w ogromnie szybkim tempie przejawia skłonność do przeobrażenia się we własne przeciwieństwo, i to zarówno co do swej istoty, jak również funkcji biologicznej, społecznej i kulturowej. Bardzo powszechne są dziś w sporcie takie patologiczne zjawiska, jak: stosowanie niedozwolonych środków farmakologicznych, manipulowanie ludzkim życiem (np. stosowanie dopingu ciążowego w celu uzyskania optymalnej wydolności organizmu), dawkowanie nadmiernych obciążeń treningowych, przedkładanie celów komercyjnych nad cele osobowe, szowinizm, nacjonalizm, brutalizacja zachowań itp. Złą kondycję moralną współczesnego sportu zauważał niejednokrotnie Jan Paweł II: „Dość liczne niestety i być może coraz bardziej widoczne są oznaki kryzysu, który zagraża fundamentalnym wartościom etycznym sportu. Obok sportu, który pomaga człowiekowi, istnieje sport inny, który mu szkodzi; obok sportu, który uszlachetnia ciało, istnieje sport, który je poniża i zdradza; obok sportu, który służy wzniosłym ideałom, jest też sport, który zabiega wyłącznie o zysk; obok sportu, który jednoczy, jest też taki, który dzieli”.
Projekt „Olimpiada wiedzy i wartości w sporcie” jak i jemu podobne pełnią istotną rolę przeciwwagi dla przeróżnych patologii pojawiających się często we współczesnym sporcie. Wydobywanie wartości tkwiących w sporcie, demonstrowanie jego niepodważalnych walorów pedagogicznych, etycznych i moralnych stanowi wyzwanie dla wszystkich organizacji społecznych zajmujących się pośrednio bądź bezpośrednio zjawiskiem sportu i wykorzystujących go jako narzędzie integralnego rozwoju człowieka, systemów oświatowych na wszystkich szczeblach rozwoju i wychowania człowieka. I to właśnie w jakimś wymiarze dokonało się poprzez niniejszy projekt. Pragniemy podziękować wszystkim partnerom i sponsorom projektu, którym bez wątpienia leży na sercu ukazywanie pięknej i wartościowej strony sportu, niosącego ogrom niezaprzeczalnych wartości.
Równocześnie pragniemy zapewnić, iż była to dopiero pierwsza odsłona projektu „Olimpiada wiedzy i wartości w sporcie” i postaramy się wspólnymi siłami co roku realizować kolejne etapy poszukiwania wartości obecnych w sporcie.
Spis treści
Osobowość trenera-wychowawcy w kulturze fizycznej
Oddajemy do rąk Czytelników kolejną książkę, która stanowi zwieńczenie konferencji pt. „Osobowość trenera – wychowawcy w kulturze fizycznej”, połączonej z Olimpiadą wiedzy i wartości w sporcie. Artykuły zebrane w tym zbiorze dotyczą pogranicza nauk o kulturze fizycznej, pedagogiki, psychologii, filozofii i teologii. Z jednej strony osobowość trenera widziana jest z perspektywy specjalistycznych praktyk sportowych i metod wychowawczych, z drugiej zaś analizy dotyczą wymiaru psychicznego i duchowego. Takie szerokie ujęcie osoby trenera daje szansę na głębszy wgląd do tematu przewodniego tej publikacji.
Rozważania nad osobowością trenera i wychowawcy skierowane są przede wszystkim do nauczycieli i studentów wychowania fizycznego, trenerów i instruktorów sportu, ale też nauczycieli innych dyscyplin, pedagogów i wychowawców oraz wszystkich osób zainteresowanych sportem i rekreacyjną aktywnością fizyczną. Zamierzeniem autorów było przybliżenie czytelnikom roli, jaką odgrywa osobowość w pracy trenera nad doskonaleniem umiejętności sportowych zawodników, prowadząc do mistrzostwa i sukcesu sportowego. Nieodłącznym atrybutem pracy trenera jest rola wychowawcy i promotora postaw prozdrowotnych.
Te dwa aspekty pracy trenerskiej – osobowość i wychowanie – stanowią swoistą osnowę niniejszej publikacji, wokół której realizowane są kolejne tematy poszczególnych artykułów.
Książkę rozpoczyna refleksja filozoficzna Danuty Łagowskiej nad rolą trenera w kształtowaniu spójności i jedności drużyny sportowej. Zgodnie z sugestią Autorki, głębokie relacje między zawodnikami a trenerem powinny opierać się na wartościach, które pozwalają zachować równowagę między dążeniem do wielkich osiągnięć a rozwojem indywidualnym sportowców. W drugim rozdziale Dariusz Krok dokonał w perspektywie psychologicznej analizy związków pomiędzy osobowością trenera a sukcesami sportowymi zawodników, w oparciu o teorie cech. Aleksandra Rogowska, Bożena Wojciechowska-Maszkowska i Dorota Borzucka przedstawiły w trzecim rozdziale wyniki badań własnych nad osobowością studentów wychowania fizycznego w kontekście ich przyszłej roli trenera i wychowawcy. Czwarty rozdział prezentuje analizę literatury psychologicznej dotyczącej roli takich czynników w pracy trenera z drużyną sportową, jak osobowość, empatia, komunikatywność i wsparcie. Joanna Basiaga-Pasternak dokonała również przeglądu współczesnej literatury naukowej pod kątem typów i zadań trenera w związku z efektywnością działalności sportowej. W piątym rozdziale Zbigniew Borysiuk zaprezentował rozważania dotyczące roli temperamentu, osobowości i stylów działania jako czynników mistrzostwa w sporcie, wraz z wnioskami aplikacyjnymi do zastosowania w praktyce trenerskiej. Zuzanna Walczak podjęła w szóstym rozdziale zagadnienie istoty dobrych relacji między trenerem a zawodnikiem, które powinny opierać się przede wszystkim na efektywnej komunikacji.
Siódmy rozdział, autorstwa Anny Zellmy, wprowadza dywagacje na temat roli animatora zajęć ruchowych i czynników determinujących podejmowanie prozdrowotnej aktywności fizycznej dzieci w wieku przedszkolnym, z włączeniem w to aspiracji rodziców. Badania nad znaczeniem osobowości i kompetencji pedagogicznych nauczyciela wychowania fizycznego w pracy z uczniami przedstawili Stanisław Szczepański i Krzysztof Ziemba w rozdziale ósmym. W dziewiątym rozdziale Jan Kochel zastanawia się nad swoistym dialogiem między uczestnikami kultury fizycznej (zawodnikami, trenerami, działaczami sportowymi i kibicami), który jest okazją do wychowania i kształtowania postaw. Zbigniew Dziubiński w rozdziale dziesiątym prezentuje rolę sportu w systemie wychowawczym księdza Jana Bosko. O wychowawczej roli trenera w refleksji papieża Franciszka można dowiedzieć się z rozdziału jedenastego, autorstwa Kazimierza Wolszy. Robert Polak w dwunastym rozdziale przedstawia wzorzec pedagogicznej postawy trenera w kontekście procesu wychowania, zgodnie z biblijnym dialogiem Jezusa z młodym człowiekiem. W rozdziale trzynastym Rajmund Porada podjął refleksje na temat znaczenia rytuałów modlitewnych w integracji zespołów sportowych, wykorzystywanych w pracy trenera.
Ostatni rozdział tej książki stanowi dyskusja panelowa na temat roli trenera, wychowawcy w wychowaniu fizycznym, w której uczestniczyli podczas konferencji „Osobowosć trenera-wychowawcy w kulturze fizycznej” znakomici trenerzy piłki siatkowej i nożnej, autorytety sportowe: Ferdinando de Giorgi, Waldemar Fornalik, Rafał Kuptel, Sebastian Świderski i Jerzy Brzęczek.
Spis treści
Paraolimpiady - sportowcy z niepełnosprawnościami
Publikacja dotyczy paraolimpiad (kolejna już z tej serii), jest zarówno pokłosiem praktycznych działań i inicjatyw z tego zakresu, jak również owocem naukowych przemyśleń i dociekań koncentrujących się na wyjątkowym fenomenie igrzysk paraolimpijskich. Książka podsumowuje konferencję naukową zatytułowaną „Igrzyska paraolimpijskie – osoby niepełnosprawne”, która odbyła się 8 grudnia 2016 roku na Politechnice Opolskiej. Jej organizatorami były zaprzyjaźnione wydziały dwóch opolskich uczelni: Wydział Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii Politechniki Opolskiej oraz Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego. Podczas konferencji podjęto m.in. tematykę samej idei paraolimpizmu i jej wychowawczej funkcji, którą zaprezentował prof. Jan Kochel z Wydziału
Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego. Problem konieczności zmiany nastawienia w stosunku do sportowców z niepełnosprawnością, a także przykłady konkretnych przejawów owej zmiany, zawarł w swoim wykładzie prof. Bartosz Molik – reprezentujący AWF Warszawa. W ramach konferencji była także okazja do zapoznania się z wielkimi sukcesami polskich sportowców, odniesionymi podczas ostatniej paraolimpiady w Rio de Janeiro, które zaprezentował prezes Polskiego Komitetu Paraolimpijskiego Łukasz Szeliga. Po części naukowej miał miejsce panel dyskusyjny z udziałem między innymi medalistów igrzysk olimpijskich z Rio 2016 – Barbary Niewiedział, Jacka Gaworskiego, Joanny Mendak czy Tomasza Kuneckiego.
Dołączone do publikacji referaty, które nie były prezentowane na sympozjum, poszerzają powyższe poszukiwania o kolejne aspekty, w tym między innymi aspekt historyczny, filozoficzny, etyczny, psychologiczny, teologiczny i socjologiczny. Swoistym dopełnieniem w przeważającej części teoretycznych rozważań okazują się dwa obszerne wywiady z paraolimpijczykami, odsłaniającymi – niejednokrotnie w bardzo osobistych wyznaniach – meandry bycia sportowcem z niepełnosprawnością.
Publikacja powinna stać się inspiracją do dalszych naukowych poszukiwań oraz apelem do zintensyfikowania działań na rzecz popularyzacji i promocji idei paraolimpizmu, co pośrednio sprzyjać będzie coraz bardziej konsekwentnemu osadzaniu się osób niepełnosprawnych w przestrzeni publicznej.
Publikacja stanowi nie tylko podsumowanie konferencji o wspomnianej problematyce roli sportu dla osób niepełnosprawnych, lecz jest również zwieńczeniem trzeciej edycji projektu „Olimpiada wiedzy i wartości w sporcie”, która nosiła tytuł: „Paraolimpiady – sportowcy niepełnosprawni”.
Spis treści
Fair play w sporcie, edukacji i życiu
Niniejsza publikacja stanowi zarówno podsumowanie czwartej edycji „Olimpiady wiedzy i wartości w sporcie”, która koncentrowała się na piłce ręcznej, jak i konferencji: „Fair play w sporcie, edukacji i życiu”. Przygotowana wspólnym wysiłkiem wielu autorów obszerna książka stanowi swoisty przekrój poglądów, opinii i głębokich przemyśleń w obszarze genezy wartości towarzyszących historycznym przesłankom, które legły u podstaw społecznego fenomenu, jakim jest współczesny sport. Organizowana wspólnie przez Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego i Wydział Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii Politechniki Opolskiej „Olimpiada wiedzy i wartości w sporcie” wraz z niniejszą publikacją stanowią w naturalny sposób połączenie zasad tworzących ideę fair play wraz z całym bogactwem duchowości zawartej we wskazaniach Dekalogu. Wydaje się, że dobór autorów sam w sobie tworzy ekumeniczne spektrum podejścia do zagadnień wartości i wychowania poprzez sport.
Z satysfakcją należy odnotować fakt, że w niniejszy projekt zaangażowało się wielu autorów z uznanych ośrodków akademickich z Poznania, Warszawy, Krakowa, Opola, Lublina i Konina. Pragniemy wyrazić słowa podziękowania i wdzięczności za oryginalne i twórcze podejście do trudnej materii, jaką zawiera posłannictwo sportu jako służby na rzecz humanizmu i pokoju, zasady fair play i kodeksu etycznego sportowca.
We współczesnym świecie w różnych obszarach ludzkiej działalności istotnie miejsce powinna zajmować zasada fair play, której przesłanie może i powinno wpływać na właściwe funkcjonowanie zarówno jednostek, jak i całych grup społecznych.
Choć zasada ta ciągle jawi nam się jako niedościgniony ideał, to jednak kto, jeśli nie my, poprzez wychowanie, przypominanie, a przede wszystkim przez własną postawę powinniśmy wprowadzać ją w każdą dziedzinę naszego życia. Bo „fair play jest OK”!
Spis treści
Motywacja w sporcie, edukacji i życiu
Niniejsza publikacja będąca podsumowaniem tegorocznej edycji Olimpiady Wiedzy i Wartości w Sporcie, odwołując się do tematyki wspomnianej wyżej konferencji, koncentruje się wokół problematyki roli i znaczenia czynników motywacyjnych we współczesnym sporcie wyczynowym oraz w rywalizacji dzieci i młodzieży. W toku treningu sportowego, a także w zawodach, istotną rolę jako czynniki determinujące działalność sportowca pełnią wymiary temperamentu, osobowości, cechy psychiczne – koncentracja, skupienie i podzielność uwagi, a także umiejętność kontrolowania emocji. Szczególna rola przypada inteligencji swoistej, charakterystycznej dla specyfiki poszczególnych konkurencji i dyscyplin sportowych. Czynniki te sprzyjają wyzwalaniu potencjału energetycznego zawodników oraz zdolności koordynacyjnych w powiązaniu z efektywnością procesów postrzegania, kluczowych w toku nauczania i doskonalenia techniki sportowej. Zdaniem wybitnych znawców praktyki i teorii treningu sportowego, Tadeusza Ulatowskiego i Zbigniewa Czajkowskiego, motywacja określa naszą energię, wybór, poziom i kierunki działania. Motywacja jest podstawowym czynnikiem w świadomym i ukierunkowanym działaniu we wszystkich przejawach aktywności sportowej. Przenika ona całość procesu treningowego zawodnika, zarówno w sensie rozwijania zdolności motorycznych, jak i przygotowania psychologicznego, znajdując istotne odniesienia w relacji zawodnik–wychowawca.
Źródła motywacji zawodnika i trenera mogą być liczne i wielce różnorodne. Motywacja jest więc zbiorem motywów zaspokajających kilka potrzeb jednocześnie. Inaczej mówiąc, jest to świadome przeżycie lub podświadomy stan, który w danej sytuacji wywiera wpływ na zachowanie osobnika i wyznacza jego społeczne postawy. Wyróżnia się motywację wewnętrzną i zewnętrzną. Motywacja ściśle wiąże się z poziomem pobudzania i tym samym wpływa na sprawność i szybkość uczenia się, czego dostarczają liczne przykłady z praktyki doskonalenia sportowców w toku wieloletniej kariery zawodniczej. Podejście do rozumienia motywacji różni się w zależności od nurtu badawczego, autora, teorii, do których się odwołuje, jednakże niezmienny jest przebieg procesu, czyli: potrzeba powodująca wzrost napięcia (poczucie dyskomfortu), dążenie do jej zaspokojenia, działanie i osiągnięcie celu powodujące spadek napięcia (poczucie komfortu).
Spis treści