Drodzy Katechetki i Katecheci, podajemy do wiadomości komunikat Opolskiego Kuratora Oświaty z dnia 9 września 2011 roku, dotyczący organizacji nauki religii w przedszkolach.

Szanowni Państwo,

W związku z licznymi zapytaniami telefonicznymi związanymi z organizacją religii w przedszkolach Opolski Kurator Oświaty informuje, że prawo do nauczania religii w przedszkolu zarówno publicznym, jak i prywatnym Konstytucja (art. 53 ust. 4) przyznaje każdemu związkowi wyznaniowemu o uregulowanej sytuacji prawnej, czyli posiadającemu odrębną ustawę określającą jego stosunki z państwem albo wpisanemu do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych.

Zgodnie z ustawą o systemie oświaty z 1991 r. (Dz. U. z 2004 r., nr 256, poz.2572 z późn. zm.) w przedszkolu publicznym o pobieraniu nauki religii decyduje życzenie rodziców (opiekunów prawnych). Wspomniane życzenie, według rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz. U. Nr 36, poz. 155 z późn. zm.) wyrażane jest w najprostszej formie oświadczenia i nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może natomiast zostać zmienione. Oświadczenie może być wyrażone nawet ustnie, dla celów dowodowych wskazana jest forma pisemna. Prawo nie określa, komu należy składać oświadczenie - dyrektorowi, czy kompetentnym władzom danego związku wyznaniowego, które następnie przekazują informację szkole. Ponieważ jednak przedszkole publiczne ma obowiązek organizowania nauczania religii zgodnie z życzeniem zainteresowanych, a przedszkole reprezentuje dyrektor, to on jest organem właściwym dla przyjmowania oświadczeń.

Publiczne przedszkole ma obowiązek zorganizowania nauki dla grupy nie mniejszej niż 7 wychowanków w grupie przedszkolnej. Dla mniejszej liczby wychowanków zajęcia z religii w przedszkolu powinny być zorganizowane w grupie międzyodziałowej. Jeżeli w całym przedszkolu na naukę religii określonego związku wyznaniowego zgłosi się mniej niż 7 uczniów, to organ prowadzący przedszkole (są nimi najczęściej jednostki samorządu terytorialnego: gmina, powiat, ewentualnie województwo samorządowe) w porozumieniu z właściwym kościołem lub związkiem wyznaniowym (czyli za jego zgodą), organizuje naukę religii w grupie międzyprzedszkolnej lub w pozaprzedszkolnym punkcie katechetycznym. Liczba wychowanków w grupie lub w punkcie katechetycznym nie powinna być wówczas mniejsza niż 3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach organ prowadzący przedszkole publiczne, w ramach posiadanych środków, może na wniosek związku wyznaniowego zorganizować nauczanie religii danego wyznania w sposób odmienny niż wyżej określony. Ponadto dopuszczalne jest nieodpłatne udostępnianie sal zajęciowych na cele katechetyczne, w terminach wolnych od zajęć przedszkolnych także związkom wyznaniowym nieorganizującym nauczania religii w ramach systemu oświatowego.

W praktyce, zatem członkowie związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej powinni, najlepiej przed rozpoczęciem roku szkolnego, skierować do dyrektora danego publicznego przedszkola pismo wyrażające życzenie, aby przedszkole zorganizowało dla ich dzieci naukę religii. Liczba zainteresowanych osób musi wynosić co najmniej 7 w całym przedszkolu. Przedszkole zatrudnia nauczyciela religii wyłącznie na podstawie imiennego, pisemnego skierowania do określonego przedszkola wydanego przez władze zwierzchnie właściwego związku wyznaniowego. W przypadku innych niż Kościół Katolicki związków wyznaniowych do skierowania warto załączyć wyciąg z właściwej ustawy wyznaniowej czy rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych oraz z prawa wewnętrznego danej konfesji. Nauczycieli religii zatrudnia się zgodnie z Kartą Nauczyciela, czyli powinni oni posiadać przygotowanie pedagogiczne określone w tej ustawie. Kwalifikacje zawodowe nauczycieli religii określają odpowiednie władze zwierzchnie związków wyznaniowych w porozumieniu z Ministrem Edukacji Narodowej. W praktyce brak takiego porozumienia może okazać się przeszkodą w zatrudnieniu nauczyciela religii, a tym samym w zapewnieniu jej nauczania dla osób, które sobie tego życzą. Dotychczas porozumienia w sprawie kwalifikacji nauczycieli religii zawarły z Ministrem Edukacji Narodowej Konferencja Episkopatu Polski oraz Polska Rada Ekumeniczna. Porozumienie nie jest jednak źródłem prawa powszechnie obowiązującego, nie może być barierą w realizacji konstytucyjnych praw obywateli.

Nauczanie religii odbywa się na podstawie programów nauczania i podręczników opracowanych i zatwierdzonych przez właściwe władze związków wyznaniowych i przedstawionych Ministrowi Edukacji Narodowej do wiadomości.

Umieszczanie zajęć z religii w planie zajęć przedszkolnych reguluje przepis §1 ust.1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992r. w sprawie warunków

i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz.U. z 1992r. Nr 36 poz. 155 z pózn. zm.) w następującym brzmieniu: „w publicznych przedszkolach organizuje się w ramach planu zajęć przedszkolnych, naukę religii na życzenie rodziców”. Powyższy przepis nie daje podstaw do przyjęcia zasady, że zajęcia z religii należy umieszczać wyłącznie przed lub po zajęciach wynikających z realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego. Należy jednak zwrócić uwagę, że przepis ten nie wyklucza możliwości zaplanowania zajęć z religii przed lub po zajęciach wynikających z podstawy programowej, jeśli jest to uzasadnione względami kadrowymi, lokalowymi lub, gdy takie jest oczekiwanie rodziców. Za opracowanie planu zajęć odpowiada dyrektor przedszkola. W tej kwestii powinien kierować się zasadą konieczności przyjęcia rozwiązań najbardziej odpowiednich dla dzieci i rodziców, a także dla organizacji pracy przedszkola.

Halina Bilik

Opolski Kurator Oświaty