W niedzielę 17 października rozpocznie się etap diecezjalny Synodu «Ku Kościołowi synodalnemu: komunia, uczestnictwo, misja». Zainauguruje go uroczysta Msza św. o godz. 14.00 w katedrze opolskiej, której będzie przewodniczył Biskup Opolski. Ksiądz Biskup Andrzej Czaja zaprasza do udziału w niej przedstawicieli duchowieństwa (zwłaszcza księży dziekanów oraz księży proboszczów parafii miasta Opola), osób życia konsekrowanego, reprezentacje wspólnot religijnych, młodzieży, Parafialnych Rad Duszpasterskich i wszystkich wiernych.
Synod biskupów. Wszystko, co warto o nim wiedzieć
Co to jest Synod?
Nazwa „synod” pochodzi z greckiego „sýnōdos” (σύνωδoς) i oznacza „wspólną drogę, wspólne maszerowanie”. Synod Biskupów to ciało doradcze papieża. Pierwsze zgromadzenia synodalne odbywały się już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, jednak wtedy nie było jasnego rozróżnienia między soborami i synodami.
Jako instytucję stałą synod ustanowił papież Paweł VI na krótko przed zakończeniem Soboru Watykańskiego II. Ogłosił on 15 września 1965 r. dokument Motu proprio «Apostolica sollicitudo», w którym pisze, że synod biskupów “składał się będzie z biskupów mianowanych za naszą zgodą w większości przez Konferencje episkopatów i powołanych przez Papieża, w zależności od potrzeb Kościoła, do celów konsultacji i współpracy, gdy dla pożytku Kościoła Ojciec Święty uzna to za właściwe”. Dodał również, że “ta współpraca episkopatu powinna być dla Stolicy Apostolskiej i Kościoła źródłem największego pożytku. W sposób szczególny służyła będzie codziennej pracy Kurii Rzymskiej.” Papież Jan Paweł II określał Synod jako „szczególnie owocny wyraz i instrument kolegialności biskupów”.
Zgromadzenie Synodu może mieć charakter ogólny i specjalny. Zgromadzenie ogólne dzielimy na zwyczajne i nadzwyczajne. Zwyczajne dotyczą spraw związanych bezpośrednio z dobrem Kościoła powszechnego, a te nadzwyczajne powołuje się dla omówienia spraw wymagających szybkiego rozwiązania. Zgromadzenia specjalne poruszają tematy dotyczące bezpośrednio jednego lub kilku regionów, np. krajów lub kontynentu.
Podłożem synodu jest nauka Soboru Watykańskiego II o łączności biskupów z papieżem, jedności Kościoła, kolegialności biskupów oraz troski wszystkich biskupów o Kościół. Cele tego zgromadzenia są trzy: pobudzanie łączności między Biskupem Rzymu i biskupami, świadczenie papieżowi pomocy swoją radą oraz rozważanie problemów związanych z działaniem Kościoła w świecie. Synod nie ma jednak funkcji ustawodawczej, chyba że decyzją papieża dostanie głos decydujący. Biskupi mają za zadanie rozpatrywanie poszczególnych spraw i wysuwanie wniosków.
Kto bierze w nim udział?
W Synodzie biorą udział biskupi z całego świata, a obrady i dyskusje Synodu odzwierciedlają problemy, doświadczenia i propozycje całego Kościoła. Papież zatwierdza delegacje wystawione przez episkopaty z poszczególnych krajów. Z Polski na Synod biskupów o młodzieży jadą abp Stanisław Gądecki, abp Grzegorz Ryś i bp Marek Solarczyk. Dodatkowo, z nominacji papieża weźmie w nim udział również bp Marian Florczyk.
Kto na Synodzie ma głos decydujący?
Do Papieża jako zwierzchnika Synodu należy zwołanie zgromadzenia, zatwierdzenie jego członków, ustalenie zagadnień koniecznych do omówienia i porządku obrad oraz bezpośrednie lub pośrednie przewodniczenie zgromadzeniu. Papież ma też możliwość zamknięcia, przeniesienia, zawieszenia lub rozwiązania Synodu.
Na kształt synodu mają jednak wpływ wszyscy biskupi i wierni Kościoła. Synod działa kolegialnie, i to do pewnego stopnia w wymiarze uniwersalnym. Najpierw przeprowadza się konsultacje w sprawie przedmiotu obrad. Po wybraniu tematu powstaje dokument wstępny (Lineamenta), który rozsyła się do wszystkich episkopatów z prośbą o uwagi. Na podstawie odpowiedzi tworzony jest dokument roboczy (Instrumentum laboris) i to on jest podstawą dyskusji w czasie Synodu.
Jak pracuje Synod?
Wszyscy biskupi obradują w specjalnej, dedykowanej synodom auli niedaleko Auli Pawła VI. Obrady odbywają się codziennie, z wyłączeniem niedziel i trwają przez cały dzień. Sesje dzielą się na plenarne, gdy uczestniczą w nich naraz wszyscy, oraz prace w mniejszych grupach językowych. Świeccy audytorzy prac synodalnych również w nich uczestniczą, ale w wyznaczonym dla siebie miejscu. Ich udział tym się różni od udziału biskupów, że nie mają prawa głosu w głosowaniach, choć głos – w znaczeniu wypowiedzi – mogą zabierać. Tegoroczny Synom ma być również częściowo “interaktywny”, w znaczeniu bieżącej łączności poprzez media elektroniczne.
Co wynika z Synodu?
Po zgromadzeniu Synodu Biskupów papież ogłasza dokument nazywany “postsynodalną adhortacją apostolską”. Każdy taki dokument mocno nawiązuje do realiów Kościoła i współczesnego świata, ale też dotyczy problemów zgłaszanych przez biskupów i zawiera i propozycje ich rozwiązań. Dzięki temu każda z adhortacji warta jest przeczytania i realizacji zawartych w niej wskazówek. Ostatnią adhortacją postsynodalną był dokument “Amoris Laetitia” wydany przez papieża Franciszka.
Po Synodzie publikowane są również różne przygotowane przez biskupów dokumenty, sprawozdania, komunikaty, oświadczenia, ale nie mają one rangi oficjalnych dokumentów kościelnych.
Jak często się odbywa?
Chociaż powołanie Synodu Biskupów ma charakter stały, jego rzeczywiste funkcjonowanie i konkretna współpraca charakteru takiego nie mają. Innymi słowy Synod Biskupów spotyka się i działa tylko wtedy, gdy Ojciec Święty uzna za konieczne i właściwe zasięgnąć opinii episkopatu.
Do tej pory odbyło się 14 zwyczajnych i 3 nadzwyczajne zgromadzenia ogólne oraz 9 zgromadzeń specjalnych. Ostatni synod odbywał się w październiku 2015 r.