Uwagi dotyczące przejścia na emeryturę nauczycielską (Pismo z ZUS w Warszawie)
W związku z utrwalonym orzecznictwem sądowym związanym z rozstrzygnięciami zawartymi w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 13.06.2001 r. w sprawie uznania okresu nauczania religii w katechizacji parafialnej, w ramach stosunku pracy, przed dniem 25.10.1990 r., za pracę nauczycielską w rozumieniu art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26.01.1982 r. - Karta Nauczyciela, a także dotyczącym zaliczenia okresu nauczania religii w ramach systemu oświatowego osobom nie otrzymującym wynagrodzenia w czasie od 1.09.1990 r. do 31.08.1997r. uprzejmie informuję:
1) Okresy nauczania religii w katechizacji parafialnej przed dniem 1.09.1990 r., należy - z zastosowaniem rozstrzygnięć zawartych w powołanej uchwale - uwzględniać przy ustalaniu co najmniej 20 - letniego okresu pracy pedagogicznej nauczycielom, będącym osobami duchownymi lub świeckimi, ubiegającym się o emeryturę bez względu na wiek na zasadach określonych w art. 88 ustawy z dnia 26.01.1982 r. - Karta Nauczyciela. Zwracam uwagę, iż biorąc pod uwagę treść uchwały - okresy nieodpłatnego nauczania religii w punktach katechetycznych po 31.08.1990 r. powinny być również uwzględnione, nie dłużej jednak niż do 24.10.1990 r.
2) Okresy nauczania religii, o których mowa w pkt 1, uwzględnia się w przypadku, gdy nauczanie religii odbywało się, co najmniej w połowie wymiaru godzin (czasu pracy) w punkcie katechetycznym parafii Kościoła Rzymsko-Katolickiego lub innego kościoła (związku wyznaniowego), działających na terenie kraju.
3) Dla udowodnienia okresów nauczania religii w katechizacji parafialnej księży Kościoła Rzymsko - Katolickiego i duchownych innych kościołów (związków wyznaniowych) może być przedstawione zaświadczenie wystawione przez właściwy organ administracji państwowej (np. wydział spraw obywatelskich) albo przez właściwą władzę kościelną. Księża Kościoła Rzymsko-Katolickiego powinni przedstawić zaświadczenia wystawione przez:
a) kurię diecezjalną- księża diecezjalni,
b) właściwą zwierzchnią instytucję zakonną - księża zakonni.
Zaświadczenie powinno potwierdzać okres nauczania religii w punktach katechetycznych działających przy parafii (od - do) oraz wymiar godzin (czasu pracy), w jakim odbywało się nauczanie religii.
4) Wyjaśniam również, iż osoby zainteresowane, z którymi właściwy terenowy organ administracji państwowej zawarł umowę na prowadzenie punktów katechetycznych na podstawie właściwych zarządzeń Ministra Oświaty i Wychowania, traktowane były na równi z pracownikami państwowymi oraz zgłaszane do ubezpieczeń społecznych pracowników. Z osobami prowadzącymi punkt katechetyczny zawierana była umowa mająca wszelkie cechy umowy o pracę, choć nie była tak nazwana. Z tytułu zawartej umowy osoba prowadząca punkt katechetyczny otrzymywała wynagrodzenie w wysokości:
- 1000 zł do 31.12.1980 r.,
- 1500 zł od 01.1981 r. do 30.11.1981 r.,
- 2000 zł od 1.12.1981 r. do 31.12.1989 r.,
a w zakresie innych uprawnień i świadczeń była traktowana na równi z pracownikami państwowymi. Umowy takie zawierane były na czas nieokreślony.
Rozwiązywane były najpóźniej z dniem 31.12.1989 r.
Wynagrodzenia za pracę w punktach katechetycznych wypłacane były z funduszu wynagrodzeń osobowych, a ponadto - mimo, iż nie został określony czas pracy osób prowadzących zajęcia w punktach katechetycznych - można przyjąć, że praca ta wykonywana była, co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.
Osoby zainteresowane, które miały zawartą umowę na prowadzenie punktu katechetycznego mogą przedłożyć, np. umowę (umowy), legitymację ubezpieczeniową z dokonanymi wpisami lub zaświadczenie wydane przez właściwy wydział spraw obywatelskich. Dodatkowo może być przedstawione również zaświadczenie wystawione np. przez kurię. W przypadku, gdy osoba zainteresowana uczyła religii w punkcie katechetycznym także po 31.12.1989r. - okres ten może być uwzględniony po przedłożeniu zaświadczenia, o którym mowa w pkt 3.
5) Dowodem potwierdzającym nauczanie religii w katechizacji parafialnej przed dniem 1.09.1990 r. osób zakonnych i świeckich, które zostały zgłoszone do ubezpieczenia społecznego pracowników z tytułu zatrudnienia w charakterze katechety, jest dokumentacja ubezpieczeniowa oddziału ZUS, potwierdzająca fakt wykonywania tej pracy co najmniej w połowie wymiaru godzin (czasu pracy).
6) W sprawach, w których osoby zakonne były zgłoszone - poczynając od dnia 1.05.1980 r. - do ubezpieczenia społecznego pracowników z tytułu zatrudnienia w charakterze katechety, a za okresy wcześniejsze przedstawiają zaświadczenia wystawiane przez parafię lub kurię albo legitymację ubezpieczeniową zawierającą wpisy dokonane przez oddział ZUS w trybie określonym w okólniku ZUS Nr 6 z dnia 31.03.1980 r. - należy uznać za pracę pedagogiczną cały udowodniony okres zatrudnienia. Dla udowodnienia tych wcześniejszych okresów może być również przedłożone świadectwo pracy lub inny dokument.
W przypadku jednak, gdy zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego nastąpiło od daty późniejszej, np. od. 1.09.1985 r., a obecnie przedkładane świadectwo pracy potwierdza fakt wykonywania pracy w charakterze katechetki od daty wcześniejszej wskazującej na możliwość objęcia ubezpieczeniem od 1.05.1980r. - należy uznać za pracę pedagogiczną wyłącznie okres ubezpieczenia potwierdzony przez dokumentację ubezpieczeniową oddziału ZUS.
7) Okresy nieodpłatnego nauczania religii w czasie od 1.09.1990r. do 31.08.1997 r. (lub krótszym) uwzględnia się wyłącznie osobom zainteresowanym nauczającym religii w ramach systemu oświatowego, gdy zostanie potwierdzone, że osoby te uczyły religii, okres nauczania religii, a także czy nauczanie religii odbywało się:
- co najmniej w połowie wymiaru zajęć obowiązującego nauczycieli religii w tym czasie - dla celów ustalenia co najmniej 20 - letniego okresu pracy pedagogicznej, mającej wpływ na prawo do emerytury bez względu na wiek,
- stale i w pełnym wymiarze czasu pracy - dla celów ustalenia wymaganego 15 -
letniego okresu pracy w szczególnym charakterze mającej wpływ na prawo do emerytury, o której mowa w art.32 ustawy emerytalnej.
Jeżeli nauczanie religii odbywało się w szkole lub przedszkolu zaświadczenie potwierdzające, wymienione okoliczności powinno być wystawione przez dyrektora szkoły lub przedszkola albo przez organ prowadzący szkołę (przedszkole).
W przypadku, gdy nauczanie religii odbywało się w międzyszkolnym lub pozaszkolnym (poza przedszkolnym) punkcie katechetycznym - osoba zainteresowana powinna przedłożyć zaświadczenie wystawione przez dyrektora szkoły lub przedszkola, potwierdzające fakt odbywania nauki religii oraz zaświadczenie odpowiedniej władzy kościelnej, potwierdzającej okres nauczania religii (od - do) oraz wymiar godzin (czasu pracy), w jakim nauczanie religii się odbywało.
Warunkiem uwzględnienia okresu nauczania religii w czasie od 1.09.1990 r. do 31.12.1997 r. (lub krótszym) osobie duchownej, która nauczała religii nieodpłatnie, jest opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne duchownych za cały okres podlegania temu ubezpieczeniu.
8) Decyzje odmawiające zaliczenia okresów nauczania religii należy wydawać w sprawach budzących uzasadnione wątpliwości, a w szczególności w prawach, w których:
- obecnie przedkładane są świadectwa pracy (zaświadczenia) dla udowodnienia faktu zatrudnienia wykonywanego w charakterze katechety przez osoby zakonne i świeckie, gdy osoby te nie zostały zgłoszone do ubezpieczenia społecznego z tego tytułu,
- obecnie przedkładane jest świadectwo pracy dla udowodnienia zatrudnienia wykonywanego w charakterze katechety - w sytuacji, gdy dokumentacja ubezpieczeniowa potwierdza fakt zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego pracowników osoby zatrudnionej w charakterze, np. zakrystianki albo pomocy domowej,
- obecnie przedkładane jest świadectwo pracy dla udowodnienia faktu zatrudnienia wykonywanego w charakterze katechety przez osobę zakonną i świecką, która ubiega się o zaliczenie okresu nauczania religii w katechizacji parafialnej i nie była z tego tytułu zgłoszona do ubezpieczenia społecznego, natomiast przedkłada dokumenty o wykonywaniu w tym samym czasie innego zatrudnienia (działalności),
- nie ma możliwości ustalenia, w jakim wymiarze godzin (czasu pracy) odbywało się nauczanie religii w katechizacji parafialnej,
- nauczanie religii odbywało się po 31.08.1990 r. poza systemem oświatowym, z wyjątkiem przypadku opisanego w pkt 1.
9) Sprawy, w których istnieją wątpliwości, jaką decyzję podjąć - należy przekazywać do Departamentu Świadczeń Emerytalno - Rentowych w celu podjęcia indywidualnej decyzji.
mgr Wanda Pretkiel
Pismo z dnia 20 września 2006 r.
Czy okres nauczania religii w Szkołach w latach 1990-1997 zalicza się okresu, od którego zależy prawo do dodatku za staż pracy lub nagrody jubileuszowej?
Nauczanie religii w szkol ach publicznych organizowane jest w oparciu o prze¬pisy rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz.U. Nr 36, póz. 155 ze zm.). Jął. wynika z § 5 ust. 4 ww. rozporządzenia, nauczycieli religii zatrudnia się zgodnie z ustawą z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2003 r. Nr 118 póz. 1112 ze zm.). Oznacza to, że nauczycielom religii zatrudnionym w publicznych przedszkolach i szkołach przysługuje wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy, przewidziane w Karcie Nauczyciela. W zakresie uprawnień ze stosunku pracy posiadany okres pracy wpływa na uprawnienie do dodatku za wy sługę lat i nagrody jubileuszowej. Stanowi o tym art. 33 i art. 47 Karty Nauczyciela. Do określenia szczegółowych zasad wypłacania tych świadczeń został zobligowany minister właściwy do spraw oświaty i wychowania. W związku z czym, do ustalania uprawnień do ww. świadczeń nie można posiłkować się wykładnią dotyczącą przepisów emerytalnych. Zgodnie z § 5 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 maja 2000 r. w sprawie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli (...) (Dz.U. Nr 39, póz. 445 ze zm.), do okresów pracy uprawniających nauczyciela do dodatku za wysługę lat zalicza się okresy poprzedniego zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego należą uprawnienia pracownicze.
Natomiast, jeżeli chodzi o nagrodę jubileuszową, to zgodnie z § l rozporządze¬nia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 30 października 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania (Dz.U. Nr 128, póz. 1418), do okresu pracy uprawniającego nauczyciela do nagrody jubileuszowej zalicza się wszystkie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one zaliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Okres zatrudnienia to okres wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, co powoduje, iż przy ustalaniu uprawnień do dodatku za wysługę lat i nagrody jubileuszowej z okresów wykonywania pracy należy uwzględnić tylko okresy wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, czyli w przypadku nauczycieli religii okres od września 1997 r.